Από τη Μάχη στο Σαραντάπορο, στην οδό Σαρανταπόρου


Μία από τις κεντρικότερες οδικές αρτηρίες της πόλης μας, είναι και η οδός Σαρανταπόρου. Συγκεκριμένα, αποτελεί τη δεύτερη είσοδο του Χολαργού, από τη λεωφόρο Μεσογείων, από την οποία και ξεκινά, καταλήγοντας στην οδό Μακεδονίας της Δημοτικής Κοινότητας Παπάγου, στον προτελευταίο, δηλαδή, δρόμο

πριν τους πρόποδες του Υμηττού (τελευταίος η Χατζηκωνσταντή). Αυτά, βέβαια, λίγο έως πολύ, είναι σε όλους γνωστά. Αυτό που οι περισσότεροι ίσως δεν γνωρίζουν ή δεν θυμούνται, είναι από πού πήρε το όνομά της η οδός Σαρανταπόρου.

Ιστορικό χωριό

Κατ’ αρχήν, το Σαραντάπορο είναι ένα ιστορικό χωριό, που ανήκει στην Επαρχία Ελασσόνας του Νομού Λάρισας (στα σύνορα με το Νομό Κοζάνης). Βρίσκεται στη στρατηγική θέση των ομώνυμων Στενών του Σαρανταπόρου (που αποτελούν φυσικό πέρασμα μεταξύ της Θεσσαλίας και της Δυτικής Μακεδονίας), τα οποία σχηματίζονται μεταξύ της οροσειράς των Καμβουνίων και της οροσειράς των Πιερίων. Ο πληθυσμός του Σαρανταπόρου ανέρχεται σε περίπου 1.000 κατοίκους, η κύρια ασχολία των οποίων είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία. Το Σαραντάπορο, ως Δήμος, λειτούργησε από το 1999 έως το 2010, σύμφωνα με το «Σχέδιο Καποδίστριας». Με τη διοικητική διαίρεση του 2011 που προβλέπει το «Σχέδιο Καλλικράτης», εντάχθηκε, από την 1η Ιανουαρίου του 2011, στο νέο διευρυμένο Δήμο Ελασσόνας, της Περιφέρειας Θεσσαλίας.

Ποταμός Σαραντάπορος

Αξίζει να σημειωθεί πως υπάρχει και ποταμός με το όνομα Σαραντάπορος, μήκους 50 χλμ., ο οποίος πηγάζει από το όρος Μαύρη Πέτρα (σε υψόμετρο 1.500 μέτρων) της οροσειράς του Γράμμου και ενώνεται με τον ποταμό Αώο, κοντά στο τελωνείο της Μέρτζιανης, στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Από εκεί εισέρχεται στο αλβανικό έδαφος και εκβάλλει στην Αδριατική θάλασσα. Η λεκάνη απορροής του καλύπτει 870 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Ένδοξη σελίδα

Στο Σαραντάπορο της Θεσσαλίας, ωστόσο, γράφτηκε μία από τις ενδοξότερεςσελίδες της νεότερης ιστορίας του Ελληνικού Στρατού. Πρόκειται για την περίφημη Μάχη του Σαρανταπόρου ή μάχη των Στενών της Πέτρας, κατά την οποία οι ελληνικές δυνάμεις πέτυχαν μια σημαντική νίκη εναντίον των Τούρκων, κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου. Η Μάχη του Σαρανταπόρου αποτελεί ουσιαστικά την πρώτη πολεμική επιχείρηση της Ελλάδας στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο. Και πραγματοποιήθηκε σαν χθες, 9 Οκτωβρίου, πριν από 102 χρόνια. Το 1912.

Το χρονικό

Σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, το πρωί της 9ης Οκτωβρίου του 1912, ο Ελληνικός Στρατός προέλασε στη διάβαση του Σαρανταπόρου, την οποία οι Τούρκοι εγκατέλειψαν, φοβούμενοι μην κυκλωθούν και υποχώρησαν προς τα Σέρβια. Οι πρώτες ελληνικές προφυλακές έφτασαν στα στενά της Πέτρας στις 10 π.μ. και οι πρώτοι πυροβολισμοί έπεσαν από την πλευρά των Τούρκων, οι οποίοι είχαν αποφασίσει να αντισταθούν εκεί. Όταν κατέφθασε και ο υπόλοιπος Ελληνικός Στρατός, αναπτύχθηκε σε θέση μάχης και άρχισε να βάλλει κατά των τουρκικών θέσεων, ενώ ταυτόχρονα έβαλλε και το ελληνικό πυροβολικό. Η μάχη διεκόπη τη νύχτα και συνεχίστηκε και την επόμενη μέρα. Μετά την κατάληψη της γέφυρας, άρχισε και η υποχώρηση των Τούρκων προς τα Σέρβια, αφήνοντας στα χέρια του Ελληνικού Στρατού αρκετό υλικό και λίγους αιχμαλώτους. Οι ελληνικές δυνάμεις, έπειτα από ισχυρή αντίσταση των αντίστοιχων τουρκικών, πέτυχαν μια σημαντική νίκη, η οποία άνοιξε το δρόμο για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Στις 11 Οκτωβρίου, η μάχη είχε λήξει και το απόγευμα οι ελληνικές οπισθοφυλακές έμπαιναν στα Σέρβια, απελευθερώνοντάς τα και τυπικά. Στα Σέρβια εγκαταστάθηκε, προσωρινά, το Στρατηγείο και το Γενικό Επιτελείο. Σήμερα, στο Σαραντάπορο λειτουργεί Μουσείο της Μάχης του Σαρανταπόρου, το οποίο γειτνιάζει με το τουρκικό Χάνι του Χατζηγώγου.

Αυτό που λείπει

Σε αυτό το σπουδαίο ιστορικό γεγονός, λοιπόν, οφείλει το όνομά της η οδός Σαρανταπόρου, της Δημοτικής Κοινότητας Χολαργού. Ως γνωστόν, η οδός Σαρανταπόρου είναι ένας φαρδύς δρόμος, με αποτέλεσμα η στάθμευση να επιτρέπεται και στις δύο πλευρές του, τουλάχιστον μέχρι τη συμβολή με την οδό Ερατούς. Από τη Σαρανταπόρου διέρχεται και λεωφορείο του ΟΑΣΑ, ενώ από τη Μεσογείων έως την Ελ. Βενιζέλου, η εμπορική ζωήκάνει έντονη την εμφάνισή της, με καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, ένδυσης και διάφορες επιχειρήσεις. Αυτό που λείπει από τη σημερινή οδό Σαρανταπόρου, είναι οι αγωγοί ομβρίων υδάτων. Τις βροχερές ημέρες, τόσο λόγω της κατωφέρειάς της, όσο, κυρίως, λόγω του μεγάλου της πλάτους, η Σαρανταπόρου, τουλάχιστον για τους πεζούς, είναι εντελώς απροσπέλαστη, καθώς μετατρέπεται σε κανονικό χείμαρρο και μάλιστα ιδιαίτερα ορμητικό.

Ορφέως και Μελπομένης

Το 1999, το έργο της τοποθέτησης αγωγών ομβρίων υδάτων στην παραπλήσια οδό Αγίου Ιωάννου Θεολόγου, είχε ξεκινήσει από τη συμβολή της τελευταίας με την οδό Σαρανταπόρου και συγκεκριμένα από το ύψος της οδού Ορφέως. Αυτό σημαίνει πως το μικρό τμήμα της Σαρανταπόρου, μεταξύ Ορφέως και Μελπομένης, διαθέτει σχετικούς αγωγούς και φρεάτια, το δίκτυο των οποίων, όμως, συνεχίζεικαθ’ όλη την Αγίου Ιωάννου Θεολόγου και όχι στην υπόλοιπη Σαρανταπόρου.

Αντιπλημμυρική θωράκιση

Μετά την Αγίου Ιωάννου Θεολόγου, την Υμηττού, την Αετιδέων, την Περικλέους, τη Βεντούρη, τη Φανερωμένης και τη 17ης Νοεμβρίου, οι οποίες διαθέτουν δίκτυο ομβρίων, συν τις Αναστάσεως και Ξανθίππου, στις οποίες το σχετικό έργο έχει ήδη δρομολογηθεί, ιδιαίτερα ωφέλιμο θα ήταν, λοιπόν, να συμπεριληφθεί άμεσα στα σχέδια της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου και της αρμόδιας Αντιδημάρχου, Γεωργίας Αρβανίτη-Φραγκή και η οδός Σαρανταπόρου, η οποία, αναμφίβολα, χρήζει αντιπλημμυρικής θωράκισης.