Ο δημοσιογράφος και ιστορικός Ελευθέριος Σκιαδάς αποκαλύπτει στην «Κυριακάτικη Δημοκρατία» της 2ας Δεκεμβρίου 2018 την ακριβή ημερομηνία των επίσημων εγκαινίων του Χολαργού Αττικής καθώς και άλλες εκπληκτικές ιστορικές λεπτομέρειες από τα πρώτα βήματα της αγαπημένης μας γειτονιάς.
Ενενήντα (90) ετών γίνεται τον επόμενο Απρίλιο (2019) ο Χολαργός των νεότερων χρόνων. Ήταν Κυριακή 28 Απριλίου του 1929 όταν ο -τότε- Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Α’ (Παπαδόπουλος) τέλεσε τον αγιασμό των εγκαινίων του νέου αθηναϊκού προαστίου μπροστά στον -τότε- ναό της Φανερωμένης.
Κυριακή θα είναι και η 28η Απριλίου του 2019, όταν ο αγαπημένος μας Χολαργός θα συμπληρώνει κατά τη γενέθλια ημέρα του τα 90 χρόνια ιστορικής ζωής και ύπαρξης στα περίχωρα των Αθηνών, στο ομορφότερο σημείο του λεκανοπεδίου της σύγχρονης πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους.
Ο δημοσιογράφος-ιστορικός και πρώην Αντιδήμαρχος Αθηναίων Ελευθέριος Σκιαδάς προσφέρει μέσω της «Κυριακάτικης Δημοκρατίας» της 2ας Δεκεμβρίου 2018 ένα πολύτιμο ιστορικό-αρχειακό δώρο στην πόλη του Περικλή, τους κατοίκους της και τη Δημοτική της Αρχή. Ένα δώρο που ο ίδιος ο Δήμος οφείλει να εκμεταλλευτεί, θέτοντας πλέον την 28η Απριλίου εκάστου έτους στο προσκήνιο των εκδηλώσεων, αρχής γενομένης από την ιστορική δοξολογία που θα πρέπει να τελεστεί στον Καθεδρικό Ναό της Παναγίας Φανερωμένης την Κυριακή 28 Απριλίου 2019, ενενήντα ακριβώς χρόνια μετά τον αγιασμό των εγκαινίων της πόλης του Χολαργού, στο ίδιο σημείο.
Το «Μένουμε Χολαργό», το μεγαλύτερο ενημερωτικό Μέσο της 89χρονης αυτής πόλης, αναδημοσιεύει το σπουδαίο άρθρο του κ. Σκιαδά, ώστε κάθε Χολαργιώτης και κάθε Χολαργιώτισσα να διαβάσει και να κρατήσει στο αρχείο του τις νέες πολύτιμες ιστορικές πληροφορίες που έρχονται στην επιφάνεια για την αγαπημένη μας γειτονιά:
Η ημερομηνία γέννησης του Χολαργού Αττικής
Ο φιλόλογος Ιάκωβος Δραγάτσης ήταν ο «νονός» του προαστίου, που εγκαινιάστηκε στις 28 Απριλίου 1929.
Από τον Ελευθέριο Σκιαδά*
«Πώς ξεφύτρωσε ο Χολαργός εις ολίγα βήματα των Αθηνών» αναρωτιόταν ένας δημοσιογράφος το 1929, σχολιάζοντας τα εγκαίνια του νέου προαστίου. Διότι είναι από τις περιοχές που έχουν ημερομηνία γέννησης! Είναι η Κυριακή 28η Απριλίου 1929 η ημερομηνία που πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνιά του. Εκείνη την ημέρα ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Α’ (Παπαδόπουλος) τέλεσε τον αγιασμό μπροστά στον ναό της Φανερωμένης. Σπουδαίοι μελετητές έχουν ασχοληθεί με την ιστορία του Χολαργού, καταγράφοντας και διάφορες εκδοχές για την ονομασία της περιοχής.
Όμως ο 76χρονος τότε λυκειάρχης και φιλάρχαιος Ιάκωβος Δραγάτσης ήταν εκείνος που μίλησε στην επίσημη τελετή, προσπαθώντας να αποδείξει πως εκεί που απλωνόταν το νέο προάστιο ήταν η πατρίδα του Περικλή. Ο ίδιος καταγραφόταν και ως «ο νουνός που έδωσεν εις το μαγευτικόν προάστειον την ονομασίαν Χολαργός». Πρόσφερε μάλιστα σε όσους παρευρέθηκαν στην τελετή και την ερμηνεία της λέξης. Υποστήριξε ότι από την αρχαιότητα το προάστιο ήταν μαγευτικό, γι’ αυτό οι Αθηναίοι το ονόμασαν Χολαργό, εκ του «αργώ» και «χόλος», δηλαδή καλόκαρδος ή άκακος.
Την άποψη του Ι. Δραγάτση περί της θέσης του αρχαίου Χολαργού έσπευσαν να αμφισβητήσουν φιλίστορες και αρχαιολόγοι. Πάντως, η συνέχεια της γιορτής δόθηκε στην περίφημη έπαυλη του ιδρυτή του προαστίου, του καταγόμενου από τη Λευκάδα εργολάβου δημοσίων έργων και ξυλεμπόρου Παναγιώτη Βουτσινά. Μόλις τρία χρόνια νωρίτερα, επικουρούμενος από οικονομικούς παράγοντες (Γεώργιος Κ. Βεντούρης, Παναγιώτης Βουτσινάς κ.ά.), οραματίσθηκε τη δημιουργία μιας αγρόπολης (κηπούπολη).
Έχοντας κοντά του τεχνικό συμπαραστάτη τον μηχανικό Γ. Ευαγγελόπουλο, ο οποίος εκπόνησε και τη μελέτη του προαστίου, έπεισε τους 350 ιδιοκτήτες των χωραφιών της περιοχής να πουλήσουν τη γη τους στη νεοσύστατη «Ανώνυμη Εταιρεία Αγροπόλεων». Όσο για τη γιορτή των εγκαινίων, έκλεισε με ομιλία του δικηγόρου της εταιρίας Η. Παπαγεωργόπουλου και πλούσιους μεζέδες.
Οι εργασίες είχαν προχωρήσει με εντυπωσιακή ταχύτητα: άνοιγμα δρόμων, χωρισμός οικοπέδων και τετραγώνων, αναζήτηση νερού, ανέγερση σπιτιών. Ήδη από το 1929, όταν έγιναν τα εγκαίνια, είχαν πωληθεί ήδη 500 οικόπεδα, είχαν ανεγερθεί βίλες, αλλά και η πρώτη μορφή του ναού της Φανερωμένης, τον οποίο ανήγειρε ο Π. Βουτσινάς.
Η εκκλησία αποτέλεσε το επίκεντρο της ζωής της περιοχής. Αναγνωρίσθηκε ως ενοριακή το 1930 και δίπλα της θεμελιώθηκε ο νέος περικαλλής ναός, που εγκαινιάσθηκε το 1971. Ο παλαιός ναός κατεδαφίστηκε το 1975. Εν τω μεταξύ, από τις αρχές της δεκαετίας του 1930 το πανηγύρι της Φανερωμένης προσέλκυε ευρύτερο ενδιαφέρον. Έσπευδαν να συμμετάσχουν επίσημοι, σωματεία, εκπρόσωποι οικοδομικών συνεταιρισμών, κάτοικοι των γύρων συνοικισμών και κοινοτήτων.
Οι περιγραφές της εποχής είναι ειδυλλιακές. Καταγράφεται ως θαυμάσια τοποθεσία, καλυπτόμενη από πυκνό δάσος πεύκων. Την παρομοιάζουν με πίνακα ζωγραφικής, με τον κάμπο να απλώνεται μπροστά ατελείωτος και φόντο τις κορυφές του Υμηττού, της Πεντέλης και της Πάρνηθας. Λίγα χρόνια αργότερα, και αφού έχει ιδρυθεί η Κοινότητα Χολαργού (1933), επισκέπτεται την περιοχή και ο φιλαθήναιος ρεπόρτερ Δημήτρης Ψαθάς. Ως έμπειρος περιηγητής καταγράφει τον Χολαργό ως σύγχρονη «αγρόπολη», με ωραίους και φαρδείς δρόμους, δίκτυο ύδρευσης και φωτισμού, πλατείες, κήπους κ.λπ. Τα μόνα προβλήματα που κατέγραφε ο Δ. Ψαθάς το 1935, όταν βρέθηκε στον Χολαργό, ήταν η έλλειψη συγκοινωνίας και τα γυμνάσια του στρατού. Ίλες του Ιππικού, πυροβόλα και μεταγωγικά περνούσαν με καλπασμούς κάθε τόσο από την καρδιά του προαστίου, προξενώντας πανικό και καταστρέφοντας τους δρόμους του! Η πρώτη αλλοίωση του προαστίου σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής, όταν απώλεσε και μεγάλα τμήματα του δασώδους περίγυρου και του πρασίνου.
*Ο δημοσιογράφος και ιστορικός Ελευθέριος Σκιαδάς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1961. Είναι έγγαμος με την Πηνελόπη Πανοπούλου και έχουν ένα γιο, τον Κωνσταντίνο.
Εργάσθηκε σε αθηναϊκές εφημερίδες και περιοδικά και διευθύνει την Εταιρεία Αρχειακών Μελετών «Ο Μικρός Ρωμηός», η οποία εκδίδει και την ομώνυμη εφημερίδα. Είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ καθώς και της Ενώσεως Δημοσιογράφων-Iδιοκτητών Περιοδικού Tύπου. Επίσης, ισόβιο μέλος της Διεθνούς Ενώσεως Ιστορικών του Ολυμπισμού και Γενικός Γραμματεύς του Συλλόγου των Αθηναίων.
Το 2002 εκλέχθηκε Δημοτικός Σύμβουλος με τον συνδυασμό της Ντόρας Μπακογιάννη. Τη διετία 2003-2004 ήταν Πρόεδρος του Οργανισμού Νεολαίας & Άθλησης του Δήμου Αθηναίων, διαδραματίζοντας ενεργό ρόλο στην προετοιμασία της πόλης για την υποδοχή των Ολυμπιακών Αγώνων. Στη συνέχεια ανέλαβε Αντιδήμαρχος και Πρόεδρος του Ιδρύματος Αστέγων του Δήμου Αθηναίων, θέση την οποία του εμπιστεύτηκε πάλι ο νέος Δήμαρχος Αθηναίων, Νικήτας Κακλαμάνης. Επί Προεδρίας του οργανώθηκε το Ίδρυμα Αστέγων και δημιουργήθηκε κίνημα στήριξής του από τους πολίτες.
Έχει διακριθεί για την πλούσια συγγραφική του δραστηριότητα η οποία επικεντρώνεται σε τρεις ερευνητικούς-θεματικούς άξονες: την ιστορία του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα, την ιστορία του Ολυμπιακού Κινήματος και την ανάδειξη της σύγχρονης διαδρομής της Αθήνας από το 1834 μέχρι σήμερα. Στις εργασίες του έχει αναδείξει με πρωτότυπο τρόπο άγνωστες ιστορικές πτυχές. Μερικά από τα σημαντικότερα έργα του είναι:
- «Τύπος και Εθνική Αντίσταση», Αθήνα 1987
- «Αθηναϊκά Κρασοπουλειά», Αθήνα 1988
- «Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ή Φαλέζ», Πειραιάς 1991
- «Αθηναϊκός Τύπος 1940-41», Αθήνα 1991
- «Η Επανάσταση του 1866», Πειραιάς 1992
- «Ιστορικό Διάγραμμα των Δήμων της Ελλάδος 1833-1912», έκδοση Υπουργείου Εσωτερικών, Αθήνα 1993
- «Ο Δήμος Αθηναίων και η Δημοτική Αρχή της Απελευθερώσεως», έκδοση ΕΑΜΕ «Ο Μικρός Ρωμηός», Αθήνα 1995
- «100 Χρόνια Όμιλος Αντισφαιρίσεως Αθηνών», έκδοση ΕΑΜΕ «Ο Μικρός Ρωμηός», Αθήνα 1995
- «100 Χρόνια Νεώτερη Ελληνική Ολυμπιακή Ιστορία», έκδοση ΕΟΕ – εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», Αθήνα 1996
- Σκιαδάς Ελευθέριος – Αγγελοπούλου Αργυρώ, «Εθνική Στεγαστική Τράπεζα», Αθήνα 1996
- «Εθνική Ασφαλιστική, από τον 19ο στον 21ο αιώνα», Αθήνα 1997
- «Ολυμπιακή Φλόγα. Η δάδα των αιώνων», έκδοση ΟΕΟΑ ΑΘΗΝΑ 2004, Αθήνα 1997
- «Γυναικείος Αθλητισμός στη Σύγχρονη Ελλάδα», έκδοση Πανελλήνιο Αθλητικό Σωματείο Γυναικών «Η Καλλιπάτειρα», Αθήνα 1997
- «Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών», Αθήνα 1999
- Σκιαδάς Ελευθέριος – Μάνου Αναστασία, «80 χρόνια Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών», έκδοση ΕΒΕΑ, Αθήνα 1999
- «Οι Συνοικίες των Αθηνών», Πολιτισμικός Οργανισμός Δήμου Αθηναίων, Αθήνα 2001
- Σκιαδάς Ελευθέριος – Γεωργιάδης Κωνσταντίνος, «40 χρόνια Διεθνής Ολυμπιακή Ακαδημία», έκδοση ΟΕΟΑ ΑΘΗΝΑ 2004, Αθήνα 2002
- «Εμπόριο και Ολυμπιακοί Αγώνες. Συμβολή στην ιστορία της αναβίωσης (1834-1896)», δίγλωσση έκδοση (ελληνικά-αγγλικά), Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου – Υπουργείο Πολιτισμού, Αθήνα 2003
- «Ολυμπιακή φλόγα. Η δάδα των αιώνων», β’ έκδοση επαυξημένη, έκδοση ΟΕΟΑ ΑΘΗΝΑ 2004, Αθήνα 2004
- «Τα Ολύμπια (1859-1889). Χρόνια ελληνικού ρομαντισμού», έκδοση ΟΕΟΑ ΑΘΗΝΑ 2004, Αθήνα 2004
- «Αγώνες Ολυμπιακοί/μεγάλοι πανηγυρικοί» Αθήναι 1896. Γ. Σουρής και εφημερίδα «Ο ΡΩΜΗΟΣ», έκδοση ΟΕΟΑ ΑΘΗΝΑ 2004, Αθήνα 2004
- «Νεώτερη Ελληνική Ολυμπιακή Ιστορία 1894-2004», Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή, Αθήνα 2004
- «Ληξιαρχείον Αθηνών (1836-2006). Ιστορικά Στοιχεία και Σωζόμενα Αρχεία», Αναπτυξιακή Εταιρεία Δήμου Αθηναίων, Αθήνα 2005
- Καμπούρογλου Γρ. Δημήτριος, «Ο Ελαιών των Αθηνών», επίμετρο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, Εταιρεία Αρχειακών Μελετών και Εκδόσεων «Ο Μικρός Ρωμηός», Αθήνα 2007
- Αγγελομάτης Χρήστος, «Η Απελευθέρωση των Αθηνών. Ο Μεντρεσές και οι αναμνήσεις του», εισαγωγή-επιμέλεια Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, συνέκδοση Μουσείου Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου Ευταξία & ΕΑΜΕ «Ο Μικρός Ρωμηός», Αθήνα 2007
