ΟΔΩΝΥΜΙΚΑ ΧΟΛΑΡΓΟΥ: Οδός Σωκράτους


Αφιερωμένη σε μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του ελληνικού και παγκόσμιου πνεύματος και πολιτισμού, η οδός Σωκράτους ξεκινά από τη συμβολή της με την οδό Τήνου και φτάνει ως τον παράδρομο και το ανοδικό ρεύμα της λεωφόρου Μεσογείων, στο ύψος της 6ης στάσης Χολαργού.

Από αυτή ξεκινά η οδός Εθνικής Αντιστάσεως, ενώ κατά σειρά διασταυρώνεται με τις οδούς Αμφίσσης, Ψαρών, Ικαρίας/Μενίππου και Χίου.

Σωκράτης (470-399 π.Χ.): Κορυφαίος Αθηναίος φιλόσοφος, γιος του μαρμαρογλύπτη Σωφρονίσκου και της μαίας Φαιναρέτης, από το δήμο Αλωπεκής της Αντιοχίδος φυλής.

Αρχικά ασχολήθηκε με τη μαρμαρογλυφία, την οποία όμως γρήγορα εγκατέλειψε. Κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο πήρε μέρος στις εκστρατείες της Ποτιδαίας, του Δηλίου και της Αμφιπόλεως. Νυμφεύθηκε την Ξανθίππη, που κατηγορήθηκε (ίσως άδικα) ως κάκιστη σύζυγος, και μετά τη Μυρτώ, κόρη του Δίκαιου Αριστείδη.

Απέκτησε συνολικά τρία παιδιά, τον Λαμπροκλέα από την Ξανθίππη και τους Σωφρονίσκο και Μενέξενο από τη Μυρτώ (υπάρχουν όμως ερευνητές, και μάλιστα νεότεροι, που απορρίπτουν το γάμο του με τη Μυρτώ και θεωρούν και τους τρεις παιδιά της Ξανθίππης).

Διετέλεσε πρύτανις και από τη θέση αυτή υπερασπίστηκε με θάρρος τους κατηγορούμενους στρατηγούς της ναυμαχίας των Αργινουσσών. Στράφηκε από νωρίς προς τις φιλοσοφικές μελέτες και γρήγορα απέκτησε τη φήμη μεγάλης ηθικής προσωπικότητας και του σοφότατου, δικαιότατου και σωφρονέστερου από τους Έλληνες («Απάντων δ’ ανθρώπων σοφότατος Σωκράτης» σύμφωνα με ένα χρησμό του Μαντείου των Δελφών).

Ο ίδιος ήταν πολύ μετριόφρων («Εν οίδα, ότι ουδέν οίδα»: «Ένα γνωρίζω, ότι δεν γνωρίζω τίποτα»), λιτός στην καθημερινή του ζωή και χωρίς πολιτικές ή άλλες φιλοδοξίες. Τη διδασκαλία του έκανε υπό μορφή διαλόγου (διαλεκτική) και προσείλκυε κοντά του πολλούς μαθητές, ιδίως νέους (Πλάτων, Ξενοφών, Κρίτων, Κριτίας κ.ά.).

Καταπολέμησε τις θεωρίες των σοφιστών και τις κακές πτυχές του πολιτεύματος (κηρύσσοντας όμως ταυτόχρονα την απόλυτη υπακοή στους νόμους). Για το λόγο αυτό απέκτησε πολλούς εχθρούς. Κατηγορήθηκε από τους Άνυτον, Μέλητα και Λύκωνα για ασέβεια προς τους θεούς και ως διαφθορέας των νέων και οδηγήθηκε σε δίκη, κατά την οποία, ύστερα από μία περήφανη απολογία, καταδικάστηκε να πιει το κώνειο (υπέρ της θανατικής καταδίκης του ψήφισαν 280 και υπέρ της απαλλαγής του 220).

Δεν έγραψε έργα και ό,τι γνωρίζουμε για τη φιλοσοφία του το οφείλουμε σε συγχρόνους του και στους μαθητές του, ιδίως στον Πλάτωνα (ο Σωκράτης είναι ο μόνιμος πρωταγωνιστής στους «Διαλόγους» του) και τον Ξενοφώντα. Είναι ο ιδρυτής της σωκρατικής μεθόδου φιλοσοφικής σκέψεως, που έχει ως βάση τη διαλογική συζήτηση και εκμαίευση των ιδεών (μαιευτική, σωκρατική διαλεκτική) και τη (φιλοσοφική) ειρωνεία.

Δεχόταν ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του αγαθός («ουδείς εκών αμαρτάνει») και ότι η ηθική φύση αποτελεί την ουσία του ανθρώπου, συνεπώς με την αυτογνωσία ο άνθρωπος γίνεται ενάρετος. Με τον Σωκράτη αρχίζει η ανθρωπολογική περίοδος της φιλοσοφίας, σε αντίθεση με τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, που εξέταζαν κυρίως την αρχή και την ουσία του σύμπαντος.

Η παρουσία του υπήρξε ορόσημο για την αρχαία, αλλά και τη μετέπειτα φιλοσοφία, η οποία ήδη χωρίζεται σε προσωκρατική, σωκρατική και μετά τον Σωκράτη. Μαρμάρινος καθιστός ανδριάντας του, έργο του Λεωνίδα Δρόση και των μαθητών του, έχει στηθεί στα προπύλαια της Ακαδημίας Αθηνών.

⇒ Με πληροφορίες από: «Οδωνυμικά του Χολαργού» (2004, Εκδ. πρ. Δήμου Χολαργού)